TIẾNG RAO, TIẾNG LOA VÀ ĐOẠN PHIM QUẢNG CÁO ...

TỪ TIẾNG RAO …

Với nhiều người nhất là các bậc trung niên trở lên, tuổi thơ của họ luôn gắn liền với những tiếng rao thân thuộc từ đầu đường đến cuối phố của những người bán hàng rong … “Aaaaai … Chè đậu xanh nước dừa đường cát hôn ???”, “Aaaaai … Hột vịt lộn hôn ???”, “Aaaaai … Tàu hủ hôn ???”, “Aaaaai … Ve chai thau nhôm mủ bể đồ bán hôn ???” … Trong ký ức của người viết, mỗi tiếng rao đều mang một chất giọng đặc trưng khác nhau, có giọng trầm, có giọng khàn, có giọng lảnh lót, the thé, có giọng trong trẻo ngọt như mía lùi … Nhưng cho dù chất giọng của người rao như thế nào thì bất cứ ai trong số họ cũng đều gởi gắm vào trong tiếng rao những cảm xúc thật với mục đích truyền tới khách hàng để mong sao khách hàng thương tình mà mua ủng hộ sản phẩm ! Cũng có một dạng “tiếng rao” thuộc loại đặc trưng của dân Sài Gòn đó là tiếng khua miếng gỗ của em nhỏ bán mì gõ và tiếng xập xèng xâu nắp phén của ông đấm bóp dạo … Đây thuộc loại những cách rao bán hàng đơn giản và ít tốn sức nhất vì không cần phải nói nhiều mà người ta vẫn biết mình bán cái gì …

ĐẾN TIẾNG LOA …

Thời gian sau này những tiếng rao đặc trưng trên của dân Sài Gòn đã bị mai một dần và thay vào đó là những tiếng rao được thu sẵn vào trong máy rồi phát ra liên tục từ cái loa nhỏ gắn ở trên xe đạp của người bán hàng rong … Có một dạo dân Sài Gòn bị “tra tấn” bởi tiếng rao với chất giọng chua lè chua lét “keo dzính chuột của trung tâm công nghệ hóa màu” khắp các hang cùng ngõ hẻm … Sau đó không lâu, những người bán dạo các món khác như bánh chưng, bánh giò, khoai lang nướng … cũng bắt chước theo “công nghệ keo dzính chuột” thu âm tiếng rao và phát ra liên tục khi đi bán hàng … Thật sự đây là một cách làm có suy nghĩ để tiết kiệm sức lực cho người bán hàng rong … Tuy nhiên, điều này lại tạo ra một sự nhàm chán, giả tạo khi chỉ có một giọng đọc được thu âm rồi sao chép ra hàng loạt cho hàng triệu người bán hàng rong khắp cả nước đi phát như những cái loa tuyên truyền … Và như thế chất “cá tính” trong giọng rao của từng người bán hàng rong khác nhau – mà người mua hàng rất hay để ý và ghi nhớ - đã không còn nữa. Người mua hàng bây giờ chỉ được nghe một giọng đọc cứ nhai đi nhai lại cái điệp khúc đó một cách vô hồn và phản cảm. Nó chẳng khác nào một ca sĩ hát nhép giả tạo trên sân khấu theo kiểu “lip-sin” khá phổ biến hiện nay !!!

VÀ NHỮNG ĐOẠN PHIM QUẢNG CÁO …

Mục đích cuối cùng của quảng cáo là chiêu dụ khách hàng móc hầu bao ra mua sản phẩm của mình. Công việc quảng cáo được cho là thành công khi sản phẩm bán được ngày càng nhiều, đạt hay vượt chỉ tiêu đã đề ra. Trong nhiều năm nay, công nghệ quảng cáo trên truyền hình đã phát triển vượt bậc. Hầu như bất cứ chương trình truyền hình nào được phát bao giờ cũng có kèm theo từ vài phút đến vài chục phút quảng cáo. Nếu nói bây giờ là thời của quảng cáo chắc cũng không ngoa ! Vốn hay dành thời gian để xem truyền hình nên người viết đã có dịp mục kích các chương trình quảng cáo từ thượng vàng đến hạ cám. Có chương trình rất sâu sắc với phần ý tưởng độc đáo, phần quảng cáo chỉ thể hiện hình ảnh trực quan sinh động mà không cần bất cứ một lời giới thiệu nào nhưng vẫn đầy đủ thông tin để khách hàng biết người bán hàng muốn quảng cáo về cái gì … Trong trường hợp này, thông điệp được truyền tải rất ý nhị và thông minh ! Có chương trình chắc vì lý do thời lượng có hạng nên người đọc quảng cáo đã đọc thiệt nhanh thậm chí còn “tua” đĩa chạy nhanh hơn để cố gắng nhồi nhét chữ nghĩa vào lỗ tai của người xem càng nhiều càng tốt ! Điều này làm cho khán giả cảm thấy mệt mỏi, khó chịu vì đôi khi không thể nghe kịp những gì đoạn quảng cáo vừa phát. Có chương trình lại cố tình thổi phồng sự thật cứ như sản phẩm của họ là “thần thánh”, là không gì có thể so sánh được … Có chương trình lại theo đuổi tiêu chí “dạy khôn khách hàng”, nói khách hàng phải nên làm như thế này hay như thế kia thì mới tốt, hoặc thậm chí phải sử dụng sản phẩm đang quảng cáo thì mới làm giàu được !!? Người viết không rõ tính hiệu quả khi bán hàng từ những chương trình quảng cáo này như thế nào, nhưng đứng ở vị trí của một khách hàng thì người viết cảm thấy rất khó chịu với những mẫu quảng cáo nói nhăng nói cuội dài lê thê hay những mẫu quảng cáo quá vụng về, thiếu tư duy … Riêng đối với những mẫu quảng cáo thuộc loại “nói ít hiểu nhiều” thì người viết cảm thấy rất ngưỡng mộ óc sáng tạo, sự thông minh của những người đã sáng tác ra kịch bản quảng cáo đó !

Ngày nay, quảng cáo đã xuất hiện mọi lúc mọi nơi với nhiều hình thức và cường độ khác nhau. Từ những phương tiện truyền thông công cộng như báo chí, phát thanh, truyền hình đến những phương tiện truyền thông cá nhân như điện thoại di động … Công chúng như đang bị rơi vào “mê hồn trận” quảng cáo không có lối thoát ! Công chúng luôn bị “tra tấn” hàng ngày hàng giờ với đủ loại quảng cáo. Đôi lúc việc quảng cáo được áp dụng ngay cả trong những việc ngoài kinh doanh với mục tiêu thu phục lòng tin của đối tượng cần quảng cáo. Tuy nhiên, điều này không hề dễ dàng nếu người quảng cáo không xuất phát từ cái tâm để truyền đạt nội dung đến người được quảng cáo. Tại sao ngày xưa mỗi lần nghe cái giọng khàn khàn của bà bán hột vịt lộn rao từ đầu ngõ là thân mẫu của người viết đã nói :”Ra mua giúp bà đi con … người ta buôn bán cực khổ, tội nghiệp !” Trong khi bây giờ khi nghe những tiếng rao phát ra từ cái loa gắn trên xe thì bà cụ lại bảo người viết ra đóng cửa nhà lại vì ồn quá !!! Nhưng cũng có những người được huấn luyện kỹ năng quảng cáo cực kỳ chuyên nghiệp theo kiểu hút hồn người khác và thực tế là có rất nhiều người đã bị thuyết phục bởi những người quảng cáo này mà người ta hay gọi là những người “bán hàng đa cấp”. Họ đã bị mê hoặc bởi viễn cảnh kiếm được rất nhiều tiền để làm giàu trong một thời gian rất ngắn … Chưa biết đã có ai làm giàu được từ hoạt động này hay chưa nhưng những người lên các phương tiện truyền thông tố cáo bị lừa đảo thì lại khá nhiều ! Thế mới thấy những thông điệp quảng cáo cho dù nhằm mục đích kinh doanh hay mục đích nào khác mà không xuất phát từ cái tâm, từ sự thật thì trước sau gì cũng bị lật tẩy vì công chúng rất nhạy cảm, nếu họ bị thất tín dù chỉ một lần thì công trình xây dựng lòng tin trước nay đối với họ sẽ tan vỡ như bọt xà phòng trong vòng một tích tắc ! Ông Bà ta thường dạy “một lần bất tín, vạn lần bất tin” là vậy …

Saigon, ngày 12 tháng 12 năm 2015,

Lão Hắc